Yapılması gereken; hak temelli, çocuk dostu projeler üretmektir

Bundan iki yıl önce ortaya çıkan Covid-19 bir anda tüm dünyayı etkisi altına alarak pandemiye dönüştü. Türkiye’deki ilk pozitif vaka, 11 Mart 2020 tarihinde Sağlık Bakanlığı tarafından açıklandı. Pandemiden en çok etkilenen gruplardan biri ise çocuklar oldu. Okulların kapanması çocuklar üzerinde olumsuz etkiler bıraktı. Depresyon vakalarında artış gözükürken, fiziksel hareketlerin sınırlılığı çocukların gelişimleri üzerinde olumsuz etkiler yarattı. Kaygı, içe kapanıklık ve öfke nöbetleri gibi durumlar ortaya çıktı. Çocuk yaşta evlilikler, ihmal ve istismarda artış görülürken, çocukların eğitim ortamlarından uzak kalmaları okul terkleriyle birlikte çocuk işçiliğinde de bir artışa sebep oldu.

Pandemiyle birlikte sağlık krizi devam ederken, ekonomik kriz de kendini hissettirmeye başladı. Birçok işyerinin kapalı kalması, çalışanların işten çıkarılmalarıyla birlikte işsizlikte bir artış görülmeye başladı. İşçiler işlerinden çıkarılırken çocuk işçilerin sayısı birden artmaya başladı.

UNICEF’in yayımladığı “Kayıp Bir On Yılı Önleme” başlıklı raporda yoksulluğun arttığına ve eşitsizliğin derinleştiğine dikkat çekilmekte. Raporda, iki yıldan kısa bir sürede 100 milyondan fazla çocuğun daha yoksulluğa sürüklendiği ve bu sayının 2019’dan bu yana yüzde 10’luk bir artışa karşılık geldiği belirtilmekte. Ayrıca raporda; 2020’de 23 milyon çocuğun gerekli aşıları olmadığı, pandemide kapanma dönemlerinde zaman zaman 1,6 milyar çocuğun okula gidemediği, 160 milyon küçük yaşta çocuğun çalışmak zorunda kaldığı ve 2030 yılına kadar 10 milyon kız çocuğunun daha erken yaşta evlenmek zorunda kalacağı açıklanmakta.

TÜİK’in 2019 Çocuk İşgücü Anketi’ne göre, Türkiye’de çalışan çocuk sayısı 720 bin oldu. Çocukların yüzde 65,7’si eğitime devam ederken; bu oran erken çocuklarda yüzde 65,6, kız çocuklarda yüzde 66,1’di.

Aynı zamanda salgın döneminde çocuklar oyun, eğitim, sağlık, aile içi şiddet, ihmal ve istismar gibi çocuk hakları ihlaline maruz bırakıldı. Göç ve İnsani Yardım Vakfı 2020 İnternet Medyası Çocuk Hakkı İhlali Raporu’na göre 8 çocuk cinsel sömürüye maruz bırakıldı, 65 çocuk şiddet gördü, 1860 çocuk ihmal ve istismara uğradı, 19 çocuk intihar etti, 128 çocuk gözaltına alındı, 72 çocuk işkence ve kötü muamele gördü, 360 çocuk ise eğitim hakkından mahrum bırakıldı.

Çocukların uzun süre evde kalmaları ebeveynleriyle çatışma yaşamalarına sebep olurken, kendilerini ifade edebilecekleri çok fazla alanları olmadığından dolayı çocukların kaygı düzeylerinde de artış oldu. Uzun süre ekrana maruz kalmaları sonucunda çocukların bir çoğunda dikkat eksikliği ve odaklanma sorunu yaşadıkları gözlemlendi. İnsan Hakları Derneği İstanbul Şube Çocuk Hakları Komisyonu Pandemi Döneminde Çocukların Durumu Raporu’na göre, çocukların yüzde 55’inin uyuma pratiğinde bir artış yaşanırken, araştırmaya katılan çocukların ancak yüzde 36’sı çevrimiçi eğitimi yararlı ya da çok yararlı buldu.

Bizim için önemli olan çocuğun yüksek yararıdır. Yapılması gereken hak temelli, çocuğun katılımının esas alındığı, çocuk dostu projeler üretmektir.