2021 yılının bilim olayları

Pandeminin 2. senesini de bitirdik. Aşıların imdada koşması sayesinde Covid ile olan mücadelemizde önemli bir araca artık sahibiz. Fakat yaygın aşılama kampanyaları ne yazık ki daha varlıklı bir avuç ülkeyle sınırlı kaldı. Başta Afrika’da olmak üzere birçok az gelişmiş ülke hâlâ aşıya ulaşmadı ve dünya nüfusunun sadece yüzde 48,3’ü 2 doz aşılanmış durumda. Aslında bu, pandemiyle birlikte değişmesini umduğumuz sağlık sistemine bakış açısının yine “paran varsa tedavi olursun”da kaldığının net bir örneği. Peki pandeminin karamsar havasının yanı sıra, 2021 yılında bilim açısından neler oldu? Birlikte bakalım.

James Webb teleskopu uzaya gönderildi

25 Aralık’ta dünyanın şu ana kadar en pahalı bilim deneyi, James Webb Uzay teleskopu NASA ve Avrupa Uzay Ajansı’nın yürüttüğü ortak proje ile uzaya gönderildi. Hubble, evrene bakışımızı değiştiren ve şu ana kadar kullandığımız en kapsamlı uzay teleskopuydu fakat görev süresini fazlasıyla doldurdu ve teknolojik olarak beklentileri karşılamamaya başlamıştı. James Webb’in görüntüleme sistemi Hubble’dan 100 kat daha güçlü ve 18 aynadan oluşan yansıtma sistemiyle çok düşük kızılötesi ışın takibi yapılabilecek. Bu sayede evrene ait karanlık madde ve karanlık enerji gözlemlerinin yanı sıra yeni galaksilerin keşfi yapılabilecek.

Her sene yeni sıcaklık rekorları bizi bekliyor

Birleşmiş Milletler bünyesindeki Hükümetler Arası İklim Değişikliği Paneli’nin (IPCC) açıkladığı 3 bin sayfalık yeni raporda, “İklim krizinin her yerde daha önce hiç görülmemiş düzeyde kötüleştiği” ifade edildi. Aslında günlük hayatımızda bunu gözlemlemek için rapora bile gerek kalmadı. 2021’de Türkiye en büyük yangın felaketlerini yaşadı ve bunların üzerinden daha birkaç hafta geçmeden Karadeniz kıyılarımız sel felaketi mücadele etti. Fakat tüm bunlar olmadan önce de Türkiye başta güney ve iç kısmı olmak üzere en kurak yıllarından birini yaşadı. Ve bunlar ne yazık ki yaşayacağımız iklime bağlı felaketlerin provası.

CRISPR ile genlerimize müdahale

2020 yılının önemli bilim olaylarında da değindiğimiz CRISPR gen değiştirme tekniği ilk defa insanlar üzerinde kullanılmaya başlandı. Transtiretin amiloidoz hastalığı, TTR adı verilen proteinlerin kalp ve sinirlerde birikmesi sonucunda ortaya çıkan genetik bir hastalık. Bir tedavisi olmadığı gibi dünyada bu hastalıktan etkilenen yaklaşık 50.000 insan var. CRISPR gen tedavisiyle, bu genin üretimine sebep olan mutasyona uğramış ilgili DNA kısımları değiştiriliyor ve yaklaşık yüzde 96’ya varan bir başarı elde etmişler.

Evrende ufacık bir mavi noktadan, gezegenimizden, bilimin mum ışığında mücadele, birliktelik ve umut dolu bir 2022 yılı dilerim.