Kamuda toplu iş sözleşmesi süreci ne kadar meşru?

Ağustos 2023-2025 arasını kapsayacak ve yaklaşık 4 milyon kamu emekçisi ile 2,5 milyon kamu emeklisini ilgilendiren Toplu İş Sözleşmesi süreci devam ediyor. Bu sürecin işveren tarafını 4688 sayılı kanun uyarınca Cumhurbaşkanının görevlendirdiği temsilcilerden oluşan Kamu İşveren Heyeti; kamu emekçileri ve emekliler tarafını ise sarı sendika Memur-Sen oluşturuyor.

Esasında buradaki işveren kavramı doğrudan hükümeti, yani mevcut rejimi belirtiyor. Dolayısıyla bu görüşmelerin işveren tarafı bizzat “Tek Adam rejimi”nce yürütülüyor.

Toplu İş Sözleşmesinin 2 yıl süreyle düzenlenmesi nedeniyle kazanılmış haktan bahsedilemiyor, yalnızca çalışma koşulları açısından geçici bir düzenleme yapılmış oluyor.

Görüşmelerin uzlaşmazlıkla sonuçlanan hükümleri için her iki taraf da Kamu Görevlileri Hakem Kurulu’na başvurabiliyor. Hakem Kurulu, 11 üyeden oluşuyor ve her toplu sözleşme dönemi için yeniden belirleniyor. Bu 11 üyenin -imza yetkisi bulunan başkan dahil- 6’sı rejim, kalan 5’i ise sendikalar tarafından belirleniyor. Bunca bürokratik zorluğun karşısında kamu emekçilerinin yandaş sarı sendikalarla da mücadele etmesi gerekiyor. Dolayısıyla kamu emekçilerinin insanca yaşayabilmesi için belirlenecek çalışma koşullarına kesin olarak karar verecek olan Hakem Kurulu’nun mevcut rejim ile organik bağı olan bu yapısı, adil ve bağımsız karar vermesini engelliyor.

Hakem Kurulu dilediği şekilde karar verebildiği gibi bu kararlar kesin ve Toplu İş Sözleşmesi hükmündedir. Kararların denetimi mümkün olmadığından Toplu İş Sözleşmesi tek taraflı olarak mevcut rejimin keyfiyetine kalmaktadır. Kamu emekçilerinin grev yasağıyla oluşturulan bu atmosferde yapılan Toplu Sözleşme görüşmeleri göstermelik yazışmalardan ileri gidemiyor. Bu süreç, rejim eliyle sürdürüldüğü gibi üstüne rejimin tüm baskı ve korkutma politikalarının gölgesinde “sarı sendika”larla birlikte yürütülüyor. Kamu emekçileri ve emeklilerinin herhangi bir “söz hakkı” olmaksızın bürokratik yollarla “bir şekilde” ortaya çıkarılan Toplu İş Sözleşmesinin meşruluğundan bahsedilemez. Toplu İş Sözleşmesinin meşruluğundan bahsedebilmemiz için öncelikle kamu emekçilerine grev hakkı tanınmalı, kamu emekçilerinin sendikal örgütlenmesinin önü açılmalı ve Hakem Kurulu’nun yapısı bağımsız, kararları denetime açık olmalıdır.