Tarihte bu ay | 17 Aralık 2010: Muhammed Buazizi bir devrimin fitilini ateşledi

17 Aralık 2010’da Tunus polisi tarafından tezgâhına el konulmasını ve polisler tarafından aşağılanarak kötü muameleye maruz bırakılmasını protesto etmek isteyen sokak satıcısı Muhammed Buazizi, Sidi Bu Zeyd’de kendini yakarak intihar etti. Buazizi’nin hayatı pahasına gerçekleştirdiği bu intihar eylemi, 23 yıldır Zeynel Abidin Bin Ali diktatörlüğü altında ezilen ve sömürülen Tunuslu işçilerin ve emekçi halkın sabrını taşıran damla oldu. Tek geçinme aracı olan tezgâha Bin Ali rejiminin polisleri tarafından el konulmasına isyan eden Buazizi’nin adalet arayışı, Tunus halkının işaret fişeği oldu ve Buazizi’nin trajik ölümünün haberi ülkenin dört bir köşesine ulaşırken, kitleler seferber olmaya başladı. Buazizi’nin ölümünün üzerinden henüz bir ay geçmeden, Tunus halkı onun intikamını aldı ve 14 Ocak 2011’de diktatör Bin Ali ülkeden kaçtı.

Ancak Bin Ali’nin Tunus’tan kaçışı, emekçi kitlelerin diktatörlük rejimlerine dönük öfkelerini dindirmedi. Ayaklanma dalgası Mısır’a, Libya’ya, Suriye’ye, Bahreyn’e, Ürdün’e ve daha birçok ülkeye sıçradı. Kuzey Afrika ve Ortadoğu’yu bir devrim ve devrimci ayaklanma dalgası kapladı.

Bu devrimci dalganın parçası ve katılımcısı olan emekçi halk kitleleri, aslında Buazizi’de ve onun Tunus polis rejimi tarafından erken sonlandırılmaya zorlanan hayatında, kendilerinin bir yansımasını, kendilerinin bir sınıf kardeşini görüyorlardı. Buazizi bir işçi ailesinde doğmuştu. Babası bir inşaat işçisiydi ve ailesini geçindirebilmek için göçmen işçi olarak gittiği Libya’da, Buazizi henüz 3 yaşındayken kalp krizi geçirerek ölmüştü.

Bunun ardından Buazizi’ye amcası bakmaya başladı. Ancak amcasının kötüleşen sağlığı, Babusa’yı (arkadaşlarının Buazizi’ye verdikleri takma isim) 10 yaşından itibaren çalışmak mecburiyetinde bıraktı. Babusa, 6 kardeşine ve amcasına bakmak için okulu bırakarak çeşitli işyerlerinde düzensiz işlerde çalışmaya başladı.

Buazizi ailesi, Bin Ali rejiminin IMF planlarına uygun olarak Tunus tarımını kapitalizme ve büyük tekellere açma politikasının bir sonucu olarak, kalp krizi geçirerek hayatını kaybeden babalarından kalan ufak parça bir tarım arazisini Tunus bankalarına kaptırdı. Bankanın bu araziyi haczetmesiyle Buazizi sokak satıcılığı yapmaya başladı.

Buazizi, Sidi Bu Zeyd merkezine 20 dakikalık yürüme mesafesinde olan sıvalı bir evde yaşıyordu. Sidi Bu Zeyd o sırada iki yönüyle meşhurdu: Birincisi, yerel yönetimin gırtlağına kadar yolsuzluğa batmış olmasıyla ve ikincisi de, kentteki işsizlik oranının yüzde 30’a dayanmış olmasıyla.

Buazizi ilk önce asker olarak düzenli bir maaş altında çalışmak için orduya başvurdu ancak kabul edilmedi. Ertesinde başvurduğu işlerden de kabul almadı ve böylece, ayda yaklaşık 140 dolar kazanacağı sokak satıcılığı işine sürüklendi. Babusa, 16 Aralık 2010 günü, saat 22.00 civarında, ertesi gün satacağı ürünü satın almak için yaklaşık 200 dolarlık bir borç sözleşmesi imzaladı. Ertesi sabah 10.30 gibi polisin tacizleri ve rüşvet talepleri başladı. Babusa polislere rüşvet ödeyemeyince tezgâhına el kondu. Bir saat sonra, 11.30’da, Babusa trafiğin ortasında arabaların karşısına geçerek “Nasıl geçimimi sağlamamı bekliyorsunuz?” diye bağırdı ve kendini ateşe verdi. Cenazesine 5 bin kişi katıldı ve cenaze alayı boyunca atılan sloganlar, Bin Ali’den Buazizi’nin intikamının alınmasına çağrı yaptı.

Nasıl ki tüm bölge işçileri Buazizi’nin hayat hikâyesinde kendilerini buldular ise, bugün İranlı kadınlar ve emekçiler de 16 Eylül 2022’de başörtüsünü “doğru” takmadığı için ahlak polisi tarafından katledilen Mahsa Jina Amini’de kendilerini görerek ayaklandılar. 22 yaşındaki Jina da, tıpkı 27 yaşındaki Buazizi gibi, Ortadoğu devrimci sürecinin, halkların hafızasından silinmeyecek bir sembolüne dönüştü. Buazizi’den Mahsa Jina’ya Ortadoğu işçileri ve emekçi halkları, devrim şehitlerine sahip çıkmayı ve onların isimleri ile anılarını mücadelelerinde yaşatmayı sürdürüyor.