Panama halkının mücadelesiyle uluslararası dayanışma

İşçilerin Uluslararası Birliği-Dördüncü Enternasyonal’in (İUB-DE), Panama emekçi halkının akaryakıt zammına ve hayat pahalılığına karşı ayaklanmasıyla uluslararası dayanışma çağrısını okurlarımızla paylaşıyoruz.

Panama’da, ülkeyi fiilen felç eden büyük işçi ve halk seferberlikleri ve yol kesme eylemleri üç haftayı geride bıraktı. Başkentin ana yollarında gerçekleşen yol kesme eylemleri tarımsal ürün kıtlığına neden oldu; hatta Kolombiya’da yaşanan halk isyanı sırasında da olduğu gibi, ülkenin iç kesimlerinin bazı bölgelerle seferberliklerin yoğunlaştığı çeşitli noktalar arasında sosyal örgütler tarafından denetlenen “insani koridorlar” kuruldu.

Mücadeleyi ateşleyen kıvılcım, oldukça kötü olan toplu taşıma sistemi nedeniyle araç yoğunluğuna sahip olan ülkede, Putin’in Ukrayna’yı işgaliyle birlikte son aylarda akaryakıt fiyatlarında yaşanan yüzde 40’lık artış oldu.

Torrijos yanlısı* Demokratik Devrimci Parti (PRD) üyesi Laurentino Cortizo’nun emperyalizm yanlısı ve işçi karşıtı hükümeti, seferberliklere havuç ve sopayla yanıt vererek, özellikle Veraguas eyaletindeki protestoları bastırdı ve hareketi bölmek için ayrı ayrı diyalog masaları oluşturulması çağrısında bulundu.

Panama halkı, benzindeki artışa ek olarak, gıda ve ilaç fiyatlarındaki artışlara ve bunun yanı sıra yetersiz kamusal sağlık ve eğitim hizmetlerine, işsizliğin yüzde 15, genç işsizliğin yüzde 30, kadın işsizlik oranlarının ise çok daha kötü olduğu koşullarda pandemi bağlamında yaşanan esnek ve güvencesiz istihdam politikaları ve işten çıkarmalara karşı da sokaklarda. Orta Amerika ülkesi Panama, GSYİH veya ülke geliri hesaplamalarına göre orta seviye olarak kabul edildiğinden uluslararası yardımlardan muaf tutulan ancak dünyanın en eşitsiz durumdaki altıncı ülkesi. 2019’da kişi başına düşen gelir yılda 20 bin doları bulurken, yoksulluk seviyeleri yüzde 30’a yakındı ve aşırı yoksulluk ise yüzde 12’nin üzerindeydi.

Protestolara, 15 gündür grevde olan Veraguas Eğitimciler Derneği (Aeve) ve Panama Cumhuriyeti Öğretmenler Derneği’nde (Asoprof) bir araya gelen öğretmenler öncülük ediyor. Ek olarak farklı sektörlerde de bir seferberlik süreci yaşanmaktaydı. Mayıs ayında ülkenin en büyük sendikası olan Suntracs’ın (inşaat sektörü) da dahil olduğu çeşitli işçi sendikaları Yaşam İçin Birleşik Halk İttifakı’nı kurdu ve ülke çapında halk ve gençlik kesimlerinin önemli bir kısmı bu ittifaka katıldı.

Özellikle Panama Şehri, Veraguas ve Chiriquí’de güçlü olan, ancak tüm şehirlere yayılan seferberliklerin öncesinde, mayıs ayı başlarında Colon eyaletinde yürüyüşler ve bölgesel bir grev yaşanmıştı. Bu eylemler, eyaletteki yüksek işsizlik oranları, sağlık ve eğitimde yaşanan ciddi sorunlar nedeniyle ve eyalete bir hastane inşa edilmesi talebiyle gerçekleşmişti.

Hükümet, Panama halkının seferberliği sonucunda geçtiğimiz günlerde galon başına 6 dolar olan akaryakıt fiyatını 3,25 dolara indirdi. Ülkedeki 10 temel gıda ürününün fiyatını donduracağını açıklaması ve çeşitli sendikal ve sosyal kuruluşlarla müzakerelere başlaması da hükümetin verdiği tavizler arasında yer alıyor.

Cortizo hükümeti, mücadeleyi bölmek amacıyla seferberliklere öncülük eden farklı örgütlerle üç farklı diyalog masası oluşturdu. İlk aşamada, Örgütlü Halkın Hakları İçin Ulusal İttifak (Anadepo) seferberliklerin parçası olan çeşitli grupları hiçe sayarak hükümetle bir anlaşma imzaladı. Ancak Anadepo liderliği, anlaşmaya dönük olarak tabanından yükselen hoşnutsuzluk üzerine ertesi gün anlaşmayı bozduğunu açıkladı.

Cortizo hükümeti, ülkeyi ulusötesi şirketlere gitgide daha fazla teslim ediyor. Hatta uyuşturucu kaçakçılığıyla mücadele etme iddiasıyla ABD askeri üsleri kuruyor ve şirketleri vergiden muaf tutan ve emek ilişkilerini düzensizleştiren yasalara sahip özel ekonomik bölge projelerini teşvik ediyor. Her ikisi de eski kanal bölgesinde askeri üslerin bulunduğu ve antiemperyalist mücadelelerle geri alınan bölgelerde inşa edilen Panama-Pasifik ya da sözde “Bilgi Şehri” (Ciudad del Saber) bu özel ekonomik bölgelerin birer örneği. Bu kurtarılmış bölgelerin değeri 30 milyar dolar olarak hesaplanıyor. Ve bugün kanal, ülkenin ciddi sosyal sorunlarına yanıt vermek için kullanılabilecek iki milyar dolardan biraz daha fazla gelir üretiyor.

Gerçek şu ki, şu anda dört milyon nüfuslu bir ülkede 500 binden fazla işçi, benzindeki artışın da katladığı gıda fiyatlarındaki aşırı artışın bir sonucu olarak aç. Sağlık hizmetlerinde ciddi eksiklikler söz konusu ve Panama, tüm Latin Amerika kıtasındaki en yüksek ilaç fiyatlarına sahip. Bütün bunlara rağmen hükümet, IMF’nin emriyle emeklilik yaşını artırarak sosyal güvenliğe bir darbe daha vurma tehdidinde bulunuyor.

Bu çerçevede, İşçilerin Uluslararası Birliği-Dördüncü Enternasyonal’in (İUB-DE) Panama seksiyonu Sosyalist Öneri (Propuesta Socialista); gazetesi ve bildirileri aracılığıyla, benzinin 3 dolara düşürülmesi, tüm temel gıda fiyatlarının dondurulması, Sosyal Güvenlik Fonu’na (CSS) dahil tüm eczanelere ve Sağlık Bakanlığı tarafından yönetilen tüm sağlık merkezlerine ilaç temini, ücretlerde genel artış ve IMF’nin Sosyal Güvenlik Fonu’na dair önerdiği tüm reformlara “hayır” taleplerini yükseltiyor. Talepler arasında, 27.000 kamu görevlisini işten çıkarmayı amaçlayan bir hükümet kararına karşı mücadele de var. Sosyalist Öneri’nin önderlerinden ve aynı zamanda süregelen grev ve seferberliklere katılan Sosyal Güvenlik Fonu Çalışanları Derneği’nin (Aecss) Başkanı Priscilla Vásquez bu mücadelede öne çıkıyor.

Panama’da seferberlik halindeki örgütlerin mücadelelerini birleştirmesi ve işçilerin, halkın, yerli halkların ve gençlerin taleplerinden oluşan ortak bir programın yanı sıra, Panama işçi ve emekçilerinin ciddi sosyal sorunlarına cevap üretecek bir işçi ve emekçi acil ekonomik planı ortaya koyulması elzemdir.

İşçilerin Uluslararası Birliği-Dördüncü Enternasyonal olarak, Panama halkının ve işçilerinin mücadelesine koşulsuz desteğimizi sunuyor ve Panama emekçi halkının isyanıyla uluslararası dayanışma çağrısında bulunuyoruz.

İşçilerin Uluslararası Birliği-Dördüncü Enternasyonal (İUB-DE)

22 Temmuz 2022

*Panama Ulusal Muhafız Komutanı ve 1968’den 1981’deki ölümüne kadar Panama’nın askeri lideri olan Omar Efraín Torrijos Herrera’nın popülist politikaları çerçevesinde şekillenen ideolojiyi ifade etmek için kullanılır.