Daha fazla emekli, daha düşük ücretler!

Emekliler 16 milyona yaklaşan sayıları ile işçilerden sonra Türkiye’nin en büyük toplumsal grubunu oluşturuyor. Emeklileri “Enflasyona ezdirmeyeceğiz” denilerek yerel seçimler kaygısı ile yapılan maaş artışları veya seyyanen zam gibi rötuşlar mevcut sefalet tablosunu makyajlamaya bile yetmiyor.

Ocak ayı maaş güncellemeleri kapsamında işçi ve Bağ-Kur emekli aylıkları yasa gereği 6 aylık resmi enflasyon oranı artışına tabiyken, memur emekli aylıkları ise toplu sözleşmeye göre güncelleniyor. Bu nedenle memur emekli maaşları yüzde 49,25 artarken, emekliler yüzde 37,6 oranında artış alabilecekti. Ne var ki gelen tepkiler üzerine Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı bu grubu da memur zammı oranında yükselteceklerini açıkladı. Yaklaşan yerel seçimlere dönük olduğu aşikâr olan bu hamle emeklilerin durumuna çare olacak mı?

Öncelikle kök aylık üzerinden yapılan güncellemeler nedeniyle emeklilerin büyük çoğunluğunun bu zammı alamayacağını söylemekle başlayalım. 2023 yılının 10 aylık SGK verilerine göre ortalama işçi emekli aylığı 6 bin 951 TL. Ancak bir önceki dönem en düşük emekli aylığı Hazine tarafından 7 bin 500 TL olacak şekilde tamamlandığı için yapılan zamlar kök maaşlara yapılacak. Bu durumda kök maaşlar üzerinden yapılacak zam ile düşük alan kesimler gerçekte yüzde 33,3 zam alacak.

Kaynak: Aziz Çelik

Bir diğer vahim konu da emekli aylıklarının asgari ücrete oranıdır. 2003 yılında ortalama asgari ücretin yüzde 36 üzerinde olan ortalama emekli aylıkları, 2023 yılında asgari ücretin yüzde 28 altına geriledi. Eğer emekli aylıklarında 2003 düzeyi korunmuş olsaydı ortalama emekli aylığı 2023 yılında 7 bin 214 TL değil 13 bin 538 TL olacaktı. Böylece Ocak 2024’te ortalama emekli aylığı asgari ücretin de üzerinde konumlanacaktı. Ancak AKP hükümetlerinin izlediği politikalar sonucunda emekli aylıkları sefalet düzeyine geriledi. Emekli sayısı artmasına rağmen emekli başına yapılan ödeme düştü. Yani EYT’lilerin emekli olması gibi nedenlerle emekli nüfusunun artmasına rağmen reel ücretler düşürüldüğü için daha fazla insan daha az para ile geçinmeye mahkûm edildi. Asgari ücretin ortalama ücret haline getirilmesi politikası gibi GSYH içindeki emeğin payı düşürülerek kaynaklar yıllar içinde patronlara transfer edildi.

Emeklilerin toplumun en örgütsüz ve sesi en çok kısılan kesimlerinden biri olması haklarının daha fazla tırpanlanmasına yol açıyor. Emekli aylıkları yama ile düzelecek durumda değildir. Sağlıktan barınmaya her şeyin fahiş bir boyuta geldiği bu rejim altında emekliler yaşamlarını zorluklarla idame ettirmektedir. Emekli aylıkları gerçeği yansıtmayan enflasyon oranında değil emek örgütlerinin belirlediği enflasyon hesaba katılarak artırılmalı, en düşük emekli maaşı asgari ücret seviyesine getirilerek her üç ayda bir enflasyon oranında güncellenmelidir.