ABD’de Otomobil İşçileri Sendikası General Motors’a karşı grevde

Neal E. Boudette

Birleşik Otomobil İşçileri Sendikası (UAW), 16 Eylül Pazartesi sabahı, ABD’nin Orta Batı ve Güney bölgelerindeki General Motors fabrikalarında yaklaşık 50.000 üyesini greve çıkardı.

Tarafların görüşmelerde ters düşmesi sonucunda, UAW’nin Detroit’te toplanan bölge liderleri Pazar sabahı oybirliğiyle, 2007’den bu yana ilk kez grev kararı aldı. Grev, sendikanın mevcut toplu iş sözleşmesinin süresinin Cumartesi günü dolmasının ardından, Pazar gece yarısı başladı.

Görüşmenin ardından sendikanın genel başkan yardımcısı Terry Dittes, “Bugün güçlü duruyoruz ve tek ses oluyoruz: Üyelerimizin ve bu ulusun işçi sınıfının temel haklarına sahip çıkıyoruz,” dedi.

UAW sendikası; ücretlerin iyileştirilmesi, boştaki tesislerin yeniden işler hale getirilmesi, diğer tesislerde yeni istihdam yaratılması ve yeni işe başlayan işçilerle kıdemli işçilerin ücretleri arasındaki farkın kapatılması veya azaltılması için General Motors’u (GM) zorluyor. GM ise çalışanların sağlık masraflarının daha büyük bir kısmını kendilerinin karşılamasını ve fabrikalardaki işgücü verimliliği ve esnekliğinin artmasını istiyor.

Her ne kadar Kuzey Amerika’da büyük kârlar elde etse de -geçen yıl küresel çapta da 8,1 milyar kâr etti- General Motors, otomobil satışlarının düşmesi ve genel talebin zayıflaması karşısında ABD’deki üç üretim tesisini kapattı.

Grev, Trump’ın Çin’le olan ticaret savaşının imalat sektörü üzerinde yıpratıcı etkilerde bulunduğu ve ekonomik durgunluk korkusunu artırdığı bir iklimde gerçekleşiyor.

Michigan ve Ohio gibi Başkan Trump’ın imalat sektöründe istihdamı artırma sözü verdiği çekişmeli seçim bölgelerinde, grev sanayi şehirlerinin yerel ekonomilerini alt üst edebilir. Ancak genel anlamda ekonomi üzerinde etki yaratıp yaratmayacağı ne kadar süreceğine bağlı olacak.

Anlaşmazlık noktaları

ABD otomobil endüstrisi bugün, 1970’lerde istihdam açısından ulaştığı zirveden çok uzaklarda olsa da, ülkede otomobil üretiminde çalışan 220.000 kişiyle birlikte ekonomi için önemini koruyor. Otomobil Üreticileri Birliği’ne göre daha geniş motorlu taşıtlar endüstrisi 9,9 milyon kişiye iş sağlıyor ve tarihsel olarak ulusal gelirin (GSYİH) yaklaşık yüzde 3’ünü oluşturuyor.

ABD işgücünün sendikalaşma oranı, 1950’lerde üçte bir ile zirve yaptığından bu yana düşmeye devam etse de, işçiler son yıllarda daha mücadeleci bir konumda.

Binden fazla işçinin katıldığı iş bırakma eylemlerinin sayısı, öğretmen grevleri ve farklı şehirlerde şubesi bulunan otellerdeki grevler nedeniyle, 1980’lerden bu yana görülmüş en yüksek seviyesine çıktı.

Kamuoyu yoklamaları, toplumun örgütlü emeğe desteğinin arttığını gösteriyor. Ağustos ayının sonlarında yapılan bir Gallup anketi, sendikaları destekleyen Amerikalıların oranı on yıl önce yüzde 50’nin altındayken bugün yüzde 64’e yükseldiğini gösterdi.

Buna rağmen bazıları işçi hareketinin bu eğilimlerden yararlanmayı başaramamasını, özel olarak da UAW’nin başarısızlıklarını eleştiriyor. Haziran ayında sendika Tennessee’deki bir Volkswagen tesisinde yetki almayı kıl payı kaçırdı.

Ve GM ve sendika arasındaki görüşmelere, UAW yetkilileri ve en az iki Fiat Chrysler yöneticisinin adının karıştığı bir federal yolsuzluk soruşturması gölge vurdu. Soruşturma, Başkan Gary Jones da dahil olmak üzere kıdemli UAW yöneticilerinin sendikanın kaynaklarını kişisel harcamaları ve seyahatleri için müsrifçe kullandığını ortaya çıkardı.

General Motors ise, bir açıklamasında, ABD’deki tesislerine 7 milyar dolardan fazla yeni yatırım yapmayı, 5.400 işçi işe almayı, maaş ve sosyal hakları artırmayı teklif ettiğini söyledi.

Pazar günkü açıklamada şirket şöyle dedi: “Onlara ücretleri ve sosyal hakları artıracak ve ABD’de istihdamı büyütecek güçlü bir teklif sunduk, ancak UAW liderliği bu gece yarısı greve başlamaya karar vererek bizi hayal kırıklığına uğrattı. İyi niyetli biçimde ve belli bir aciliyet duygusundan hareketle müzakere ettik. Bizim amacımız, çalışanlarımız ve şirketimiz için güçlü bir gelecek inşa etmeyi sürdürmek.”

ABD, Çin ve diğer büyük pazarlarda otomobil satışlarının yavaşlaması ve milyarlarca dolarlık yatırım gerektiren elektrikli otomobiller ve sürücüsüz araçlar gibi yeni teknolojilerin ortaya çıkışı nedeniyle, otomobil endüstrisi genel olarak zor zamanlardan geçiyor.

Michigan Üniversitesi’nde işletme profesörü olan ve otomobil endüstrisini yakından izleyen Erik Gordon, “Araba üreticisinin kâr elde etmesinin önünde bugün iki engel var,” diyor: “Üreticiler sahip oldukları en önemli iki pazarda talep düşüşüyle karşılaşacak ve elektrikli araçlara geçiş için tarihlerindeki en büyük teknoloji yatırımını yapmak zorunda kalacaklar.”

Sendikanın amaçlarından biri de General Motors’u, Ohio, Lordstown’daki atıl duran araba fabrikasını yeniden açmaya zorlamak; Başkan Trump da bu talebi onaylıyor. Tesis eskiden kompakt bir otomobil olan Chevrolet Cruze üretiyordu. Önceki iş sözleşmesinin imzalandığı 2015 ila 2018 arasında bu modelin satışları yaklaşık yüzde 40 azaldı ve geçtiğimiz Mart ayında fabrika üretime son verdi.

Görüşmelere dair bilgi sahibi olan bir kaynak, General Motors’un Lordstown tesisini yeniden açmak konusunda isteksiz olduğunu, ancak elektrikli arabalara geçiş nedeniyle Ohio’nun o bölgesinde yeni bir akü fabrikası kurmayı düşündüğünü belirtiyor.

Aynı kaynak, GM’nin Detroit’te kapatmayı düşündüğü bir otomobil fabrikasını açık tutmaya istekli olduğunu da ifade ediyor.

Grev, ABD’de üretimi hemen durduracak. Uzun süreli bir üretim kesintisi GM’nin Kanada ve Meksika’daki faaliyetlerini etkileyerek şirketin kâr oranını düşürebilir ve yan sanayideki binlerce tedarikçisini zora sokabilir.

GM’nin ABD’de 12 araç montaj fabrikası ve 22 araç parçası fabrikası bulunuyor. 12 parça dağıtım merkezi ve iki mühendislik ofisinde bulunan işçiler de UAW’de örgütlü. GM’nin sendikalı işyerlerinin yarısından biraz azı Michigan’da. Geri kalan sendikalı işyerleri ise altı eyalette: Ohio, Indiana, Missouri, Tennessee, Kentucky ve New York.

Cox Automotive’e göre şirketin bayilerinde, mevcut satış hızında 77 gün yetecek kadar araç stoku bulunuyor.

Grevin etkileri

Uzun süreli bir iş bırakma, grevde haftalık 250 dolar ödeme alan sendika üyeleri için de zorlu olacak. GM’nin Kuzey Amerika’daki kârının düşmesi, sendika üyelerinin her Mart ayında aldığı yıllık kâr payı çeklerini düşürebilir: Söz konusu çekler, son üç yılda ortalama 11.000 doları buluyordu.

Michigan, Ann Arbor’daki Otomotiv Araştırmaları Merkezi’nde sanayi, emek ve ekonomi konularında başkan yardımcısı olan Kristin Dziczek, “İşçiler etkiyi hemen hissedecek, çünkü greve çıktıklarında ciddi bir ücret kaybı yaşıyorlar,” diyor.

Sendika da, grev fonunu tüketmekten sakınacaktır. Sendika, GM’ye odaklanırken Ford ve Fiat Chrysler ile müzakereleri erteliyor; bu, UAW ve Detroit’teki otomobil üreticileri arasında dört yılda bir gerçekleşen görüşmelerde standart bir uygulama.

ABD otomobil endüstrisi son 30 yıldır dönüşüm içinde: Zira, yabancı otomobil üreticileri ABD’de sendikasız fabrikalar kurup on binlerce işçiyi çalıştırmaya başladı ve giderek Detroit’teki üç büyük üreticiden [General Motors, Ford ve Fiat Chrysler] pazar payı alıyorlar.

UAW, 2011 ve 2015 yıllarındaki görüşmelerde GM’ye karşı ülke çapında greve gitmemişti. Sendikanın üyeleri 2007 yılında -ki o sırada GM’de 73 bin sendikalı işçi vardı- General Motors fabrikalarında üç gün iş bıraktı ve yaklaşan ekonomik resesyon nedeniyle anlaşmaya varıldı. Şirket 2007 yılındaki bu grevde 23 milyon dolar kaybetti.

GM, 2009’da iflas etmesinin ardından devletin kurtarma programı sayesinde toparlandı; halihazırda tam zamanlı ve geçici işçilerinin 49.000’i UAW’de örgütlü. GM’deki sendikalı işçi sayısı Detoit’teki Ford ve Fiat Chrysler gibi rakiplerine göre daha düşük, çünkü Kuzey Amerika’da ürettiği araçların büyük bir kısmının montajı Meksika ve Kanada’da gerçekleşiyor.

Bürokratik yozlaşma

Toledo’da emekli bir UAW üyesi olan ve sendikada hala faaliyet yürüten Paul Wohlfarth’a göre, grev gündemi sendikanın yasal sorunlarını geçici olarak geri plana ittiyse de, skandal nedeniyle UAW üyeleri sendika yönetimine şüpheyle yaklaşıyor.

Wohlfarth, “İlk başta olay birkaç çürük elmadan kaynaklı gibi görünüyordu, ancak öyle değil; bütün sepet çürük,” diyor.

2017’den bu yana, sendika parasını lüks kişisel harcamalar için kullanıldığı iddiasıyla 9 kişi hakkında iddianame hazırlandı. Bir olayda, Fiat Chrysler’in en üst düzey işçi temsilcisinin, sendika ve işveren tarafından bir eğitim merkezi için ayrılan kaynakları kullanarak Ferrari spor araba satın aldığı ve evini yenilediği belirtiliyor.

Geçen ayın sonlarında federal polis, sendika başkanı Gary Jones’un Michigan, Canton’daki evine; Jones’un geçmişte başkanlık ettiği Missouri, Hazelwood’daki bölge ofisine; sendikanın Michigan, Onaway’deki Black Lake dinlenme tesisine; ve de Jones’un selefi Dennis Williams’ın California, Corona’daki evine baskın düzenledi.

Perşembe günü, Jones’un yakın çalışma arkadaşlarından, kıdemli sendika yetkilisi Vance Pearson hakkında, zimmete para geçirme, kara para aklama, para transferi sahtekarlığı, fesat ve başka suçlardan iddianame düzenlendi. Savcılık iddianamesinde, Pearson ve başka kıdemli UAW yetkililerinin sendika kaynaklarını California, Palm Springs’de lüks villalar, golf kulüpleri, kıyafetler, pahalı şampanyalar, içki ve purolara harcadığı belirtildi.

Bir sendika sözcüsü, Pearson’ın sendika toplantılarına ve Pazar günkü grev oylamasına katıldığını belirtti.

* Noam Scheiber bu haberin yazımına katkıda bulunmuştur.

Çeviri: Doğuş Çakan