Kod-29 kaldırıldı mı?

Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) “işçinin ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranışı nedeniyle fesih” anlamına gelen Kod-29’u 1 Nisan itibarıyla kaldırdı, yerine Kod-43, Kod-44, Kod-45 gibi yeni kodlar yayınladı. Ancak bu kodlar seçildiğinde de işten çıkarılan bir çalışan, kıdem ve ihbar tazminatını alamıyor ve işsizlik ödeneğinden de yararlanamıyor.

Kod-29 nereden çıktı?

Pandeminin ekonomik etkilerini azaltmak amacıyla 17 Nisan 2020’de, yani geçen sene tam da bu zamanlar, işten çıkarma yasağı ilan edilmişti. Kod-29, normalde İş Kanunu’nda çalışanların patrona veya diğer çalışanlara küfür, taciz gibi ahlak ve iyi niyete aykırı davranışları sonucu işveren tarafından fesih yapıldığında istisnai bir kod iken, son bir yıl içinde işten çıkarmaların hızla devam etmesi “Kod-29 mucizesi” ile mümkün oldu. Öyle bir sistem kuruldu ki, işten çıkarmalar yasak, ama savunma almadan, hesap sormadan, tazminatsız kapının önüne koymak değil! Çünkü yasaklanan tazminatlı işten çıkarma, kural haline gelen ise “ahlak ve iyi niyet kurallarına aykırı davranış”la işten kovulma oldu. Sonuç: Son bir yılda 177 bin işçi Kod-29 ile tazminatsız olarak kapının önüne koyuldu. Bu, günde 500 kişi demek!

Kod-29 ile işten çıkarılanlar kıdem ve ihbar tazminatlarını alamadılar. İşsizlik ödeneğinden faydalanamadılar, yeni iş ararken de hırsız, tacizci muamelesi görerek iş bulamadılar. Peki bu insanlar ne yaptılar? İstatistiklerde bir rakam haline gelip uzay boşluğunda kaybolmadılar; hakları için, ekmekleri için ses çıkardılar, direnişe geçtiler. Kod-29 ile işten atılan PTT Kargo-Sen emekçileri her hafta PTT önünde eylem yaptılar. Antep’te fabrika önünde eylemlerini sürdüren Yasin Kaplan Halı ve Güven Boya işçileri, fabrika yönetimi hakkında suç duyurusunda bulundular. Çorum Organize Sanayi Bölgesi’ndeki Ekmekçioğulları’nda çalışırken Kod-29 ile işten atılan işçilerden yedisi açlık grevine başladı. Migros’un, Kocaeli’nin Çayırova ilçesindeki deposunda çalışan işçiler, Döhler gıda şirketinin Karaman’daki fabrikasındaki işçiler, İzmir Büyükşehir Belediyesi’ne bağlı İZENERJİ ve İZELMAN şirketlerinde çalışan emekçiler haklarını aramaya devam ettiler.

İşçi direnişleri arttıkça, Kod-29 ile atılan işçiler mücadelelerini birleştirdikçe, bu birleşmeden rahatsız olan iktidar çözümü Kod-29’u kâğıt üzerinde kaldırmakta buldu. Sanki asıl sorun işten çıkarma keyfiyeti değil de SGK koduymuş gibi Kod-29 kaldırıldı, yerine artık 42-50 arası benzer işlevi gören yeni bir sürü rakam var! Peki bu kandırmaca ekmeğine el koyulan, tazminatı gasp edilen ve Kod-29’a karşı birleşmiş işçi sınıfını durdurmaya yetecek mi? İşçi ve emekçiler olarak, işten çıkarmaların gerçekten yasaklanması, işverenin keyfiyetine göre kullandığı Kod-29 türevi tüm uygulamaların engellenmesi ve Kod-29 ile işten çıkarılanların işe geri alımı için mücadeleye devam edeceğiz!