Kıdem tazminatı

Bir işyerinde 12 ay süreyle kesintisiz çalışan işçi, işten çıkarılması durumunda brüt bir maaş tutarında tazminat almaya hak kazanıyor.

İşçinin askere gitmesi, işten çıkarılması, vefatı ve emekliliğini hak etmesi durumunda, çalıştığı her yıl için bir maaş (30 günlük ücret) toplu ödeme yapılıyor. Ayrıca kadın işçiler evlendikleri tarihten itibaren bir yıl içinde kendi arzusuyla istifa etmesi durumunda da kıdem tazminatı alabiliyor. Örneğin 5 sene çalışan bir işçi aldığı son maaşın 5 katını tazminat olarak alabiliyor. Parça başı, yüzde usulü gibi net maaşın belli olmadığı durumlarda, son bir yılda ödenen ücret esas alınarak bir aylık ücret bulunuyor. İşverenin kıdem tazminatını zamanında ödememesi durumunda, işçinin mahkemeye başvurma hakkı bulunuyor. Hâkim, gecikme süresi için mevduata uygulanan en yüksek faizin ödenmesine hükmediyor.

Kimler faydalanamıyor?

50’den az işçi çalıştırılan (50 dâhil) işyerlerinde, deniz (liman ve iskelelerde yükleme ve boşaltma işlerinde çalışanlar), hava taşıma (yer tesislerinde), tarım ve orman işlerinin yapıldığı işyerlerinde, el sanatlarında, ev hizmetlerinde çalışanlar, su ürünleri üreticileri, çıraklar ve sporcular kıdem tazminatından faydalanamıyor.

İstihdam paketiyle birlikte bu kazanılmış hak kaldırılmak isteniyor. Peki, sonra ne olacak? Şimdilik üç ihtimalden bahsediliyor. İlkine göre, işsizlik sigortası ödemesi artırılarak, kıdem tazminatı kaldırılacak. İkinci seçenekte, kıdem tazminatı için bir fon oluşturulup işçi ve işverenden kesinti yapılarak fona aktarılacak, fonda biriken para kıdem tazminatı ödemelerine yetmezse, aradaki farkı Hazine karşılayacak. Üçüncü seçenekteyse, kıdem tazminatı yine fonda birikecek, ancak aradaki farkı işsizlik fonu karşılayacak. Bunlardan hangisi hayata geçerse geçsin, işten çıkarılan işçiye, mevcut sistemde verilen 12 ay çalışmaya karşılık bir maaş kıdem tazminatından çok daha az bir para verilecek. Üstelik çoğu patronun kıdem tazminatı ödememek için 12 ay çalışan işçiyi 11 ay sigortalı gösterip, yeni yılın ilk ayında yeniden sigorta altına aldığını düşününce, kurulması muhtemel bu fonun da İşsizlik Sigortası Fonu gibi patronlara peşkeş çekilmek istendiğini anlıyoruz.